Եղանակի կանխատեսման միջոցով հնարավոր կլինի պահպանել և բարձրացնել հողի բերրիությունը։ Այդ նպատակով Ալթայի պետական համալսարանի «Մեծ Ալթայի» REC-ի և Հացահատիկի գյուղատնտեսության հետազոտական և արտադրական կենտրոնի հետազոտողների միջազգային թիմը: AI Baraeva (Ղազախստան) համատեղ մշակել է ծառայություն, որն ավտոմատ կերպով վերլուծում է օդերեւութաբանական կայանների նյութերը: Ստացված տեղեկատվությունը, ըստ մասնագետների, կօգնի գյուղմթերք արտադրողներին հարմարվել կոնկրետ պայմաններին և մշակել գյուղատնտեսության ժամանակակից մեթոդներ: Նման ձեռնարկությունների արտադրողականությունը կազդի երկրի տնտեսության և բարեկեցության վրա, կարծում են գիտնականները։ Այս մասին հայտարարել են մշակողները։
Բացասական միտումներ
Ղազախստանի գիտնականների կարծիքով՝ վերջին տարիներին երկրում կլիման փոխվել է՝ գարունն ու ամառը դարձել են ավելի շոգ, իսկ գարունն ավելի քամոտ է։ Բացի այդ, փորձագետները նշում են ձմեռային և ամառային տեղումների բաշխման փոփոխություն։ Ձմռան առաջին կեսը փոքր-ինչ ձնառատ դարձավ, իսկ հունիսին դաշտերին անհրաժեշտ անձրևներն այժմ ավելի ուշ են գալիս: Այս ամենը բացասաբար է անդրադառնում արտադրողականության, անասնաբուծության և բուսաբուծության վրա։
Ավտոմատ եղանակային կայան՝ ագրոկլիմայի ուսումնասիրության համար – Sputnik Ղազախստան, 1920 թ., 06 թ.
Ավտոմատ եղանակային կայան՝ ագրոկլիմայի ուսումնասիրության համար
«Վերջին տասնամյակում մենք նկատում ենք կլիմայական պայմանների կտրուկ փոփոխություն։ Դա պայմանավորված է գյուղատնտեսների տեխնոլոգիական աշխատանքի ռազմավարության փոփոխությամբ։ Նրանք պետք է հարմարեցվեն նոր եղանակային պայմաններում: Կլիմայի նման կտրուկ փոփոխությունը ժամանակակից մարտահրավեր է, որը մեծապես կանդրադառնա երկրների տնտեսությունների վրա»,- ասաց Հացահատիկի գյուղատնտեսության գիտաարտադրական կենտրոնի հարմարվողական և ագրոլանդշաֆտային տեխնոլոգիաների լաբորատորիայի ղեկավարը։ Բարաևա Կանատ Աշկալով.
Նրա խոսքով՝ հողի բերրիության անկումը կարող է սրվել կլիմայի փոփոխությամբ և հանգեցնել ագրոկենսաբազմազանության կորստի, հողերի և բույսերի ջրային ռեժիմի վատթարացման։ Կլիմայի կանխատեսումը հնարավորություն կտա ծրագրել պահպանողական գյուղատնտեսություն՝ հողի բերրիությունը պահպանելու և բարելավելու համար:
Ալթայի պետական համալսարանի (AltSU) Ալթայական և թյուրքական ուսումնասիրությունների Մեծ Ալթայի գիտական և կրթական կենտրոնի գիտնականները համակարգչային ծրագիր են մշակել, որը հավաքում է տվյալներ եղանակային կայաններից վերջին 80 տարվա ընթացքում և գնահատում կլիմայի փոփոխությունները մի քանի րոպեում:
Փորձարկման ռեժիմում գիտնականներն արդեն մշակել են Մեծ Ալթայի և Կենտրոնական Ասիայի 840 եղանակային կայանների տվյալներ, այդ թվում՝ Ղրղզստանում:
«Ծրագրային աշխատանքի արդյունքում մենք ստանում ենք տվյալների ամբողջական փաթեթ և գնահատում կլիմայի փոփոխությունները, մասնավորապես՝ միջին տարեկան ջերմաստիճանի և տեղումների սպասվող փոփոխությունը 100 տարում», - ասաց Ելենա Պոնկինան՝ ծրագրի մշակողներից մեկը։ .
Արտադրանքը ստեղծվել է «Մեծ Ալթայի թյուրքական աշխարհը. Միասնություն և բազմազանություն պատմության և արդիականության մեջ» նախագծի շրջանակներում՝ Ռուսաստանի գիտության և կրթության նախարարության աջակցությամբ և, ըստ մշակողների, օգտակար կլինի. գործընկերներ ասիական երկրներից։
Հողագործության արվեստը
Ինչպես նշում են գիտնականները, նման վերլուծություն կարող է իրականացվել ցանկացած ընտրված տարածքի համար։ Ձեզ անհրաժեշտ է միայն պատրաստել եղանակային կայանների ցանկ, որոնց համար անհրաժեշտ է ներբեռնել և մշակել տվյալները:
«Այժմ մենք վերահսկում ենք կլիմայի փոփոխությունը Ղազախստանի տարբեր կլիմայական գոտիներում։ Այս օրինաչափությունների հիման վրա առաջարկություններ կկատարվեն առանձին տարածքների համար. դա գյուղատնտեսական կազմակերպություններին հիմք կտա գյուղատնտեսության մեջ ռազմավարություններ և մարտավարություն պլանավորելու», - պարզաբանեց Կանատ Աշկալովը:
Նրա խոսքով, եթե իմանաք եղանակային փոփոխության օրինաչափությունները, քամու պայմանները կամ կարողանաք կանխել ցրտահարությունների առաջացումը, հնարավոր կլինի մշակաբույսեր տեղադրել հողօգտագործման տարածքում, որտեղ նրանք դրականորեն արձագանքեն եղանակային փոփոխություններին։ Դրանք կարող են լինել խոնավասեր մշակաբույսեր, և նրանք, որոնք կարող են դիմակայել երաշտին և շոգին: Բացի այդ, առանձին տարածքներում կլիմայի վերաբերյալ տվյալները կօգնեն բուծողներին ստեղծել այնպիսի բույսեր, որոնք կարող են դիմակայել եղանակային քմահաճույքներին:
«Մենք շարունակում ենք աշխատել ծրագրի մշակման ուղղությամբ, մասնավորապես՝ մշակում ենք մի շարք հատուկ ընթացակարգեր՝ կլիմայի փոփոխությունը կանխատեսելու և տարածքը գոտիավորելու համար, օրինակ՝ ըստ կլիմայի չորության աստիճանի, ինչը շատ կարևոր է երկրների համար։ Կենտրոնական Ասիայից»,- իր ծրագրերով կիսվեց Ելենա Պոնկինան։
Կլիմա և տնտեսություն
Գիտնականները կարծում են, որ նախագիծը շոշափում է ողջ եվրասիական մայրցամաքի շահերը։ Երկրներից մեկի եղանակային պայմանները, որոնք ազդում են այնպիսի խոշոր տարածքների վրա, ինչպիսիք են գյուղատնտեսությունը կամ անասնաբուծությունը, նույնպես հետք են թողնում առևտրատնտեսական հարաբերությունների վրա։ Օրինակ, եթե բերքն ավելի քիչ լինի, ապա շուկայում կարող է դեֆիցիտ առաջանալ, և արդյունքում գները բարձրանան։ Բացի այդ, այս տվյալները կօգնեն ուսումնասիրել կլիմայի գլոբալ փոփոխությունները։ Ղազախստանի վարելահողն ունի ածխածնի կուտակման ներուժ, ինչը կարևոր է հաշվի առնել գլոբալ տաքացման սպառնալիքի հետ կապված:
«Կլիմայական տվյալները թույլ են տալիս մեզ հասնել գլոբալ տաքացման և ածխածնի հավասարակշռության թեմաներին: Աշխատելով Կենտրոնական Ասիայի եղանակային կայանների տվյալների հետ, օրինակ, մենք տեսանք, որ ընդհանուր առմամբ տաքացման ընդհանուր միտումը հաստատված է, բայց կան տարածաշրջանային տարբերություններ, որոնք կապված են եղանակային կայանների գտնվելու վայրի հետ: եղանակային կայաններ, իհարկե, իրենց առանձնահատկությունները», - բացատրեց մշակողներից մեկը, Ալթայի պետական համալսարանի տնտեսական աշխարհագրության և քարտեզագրության ամբիոնի դոցենտ Անդրեյ Բոնդարովիչը:
Ըստ հեղինակների՝ ծրագիրը կօգտագործվի նաև ուսանողներին օդերևութաբանական, ագրոնոմիական և աշխարհագրական մասնագիտությունների ուսուցման համար։ Ներկայումս Ղազախստանում սովորում են հին դասագրքերից, որոնց էջերում կլիման ավելի կայուն է նկարագրված։ Ապագա մասնագետներ պատրաստելու և երկիրը որակյալ կադրերով ապահովելու համար ուսանողները կվերապատրաստվեն իրական եղանակային պայմանների վերլուծության մեջ։
Մշակող թիմում ընդգրկված էին նաև Ալթայի պետական համալսարանի ուսանող Կիրիլ Ռուպասովը և Ս.